Ασπασία

I

(5ος αι. π.Χ.).Μιλήσια εταίρα, κόρη του Αξίοχου. Το 455 π.Χ. εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου άσκησε επίδραση στην πνευματική, καλλιτεχνική και πολιτική κίνηση της πόλης, χάρη στην ευφυΐα και τη μόρφωσή της, και δέχτηκε τους μεγαλύτερους επαίνους αλλά και τις δριμύτερες μομφές και επικρίσεις από τους επιφανέστερους άντρες της εποχής της. Οι κρίσεις αυτές που αλληλοσυγκρούονται και οι πληροφορίες οι οποίες καθιστούν οπωσδήποτε δύσκολη κάθε κρίση για τον χαρακτήρα και τη ζωή της οφείλονται όχι μόνο στην ελεύθερη ζωή της, ριζικά διαφορετική από την περιορισμένη ζωή των γυναικών της Αθήνας, αλλά και στον στενότατο δεσμό της με τον Περικλή, ο οποίος χώρισε τη γυναίκα του για να συζήσει μαζί της έως τον θάνατό του (429 π.Χ.). Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά οι αντίπαλοι του Περικλή, ιδίως διαμέσου των κωμικών ποιητών, οι οποίοι αποδίδουν στις εισηγήσεις της Α. τον πόλεμο εναντίον της Σάμου (441), τον πόλεμο εναντίον των Μεγάρων (432) και αυτόν ακόμα τον Πελοποννησιακό πόλεμο (Αριστοφάνης, Αχαρνείς).

Το 432 την παρέπεμψαν σε δίκη για ασέβεια και αθεΐα, αλλά οι δικαστές της Ηλιαίας την αθώωσαν χάρη στη συνηγορία του Περικλή, ο οποίος την υπερασπίστηκε με δάκρυα. Από τον Περικλή η Α. απέκτησε έναν γιο, τον Περικλή τον νεότερο, έναν από τους στρατηγούς που νίκησαν στις Αργινούσες (406), ο οποίος καταδικάστηκε ύστερα σε θάνατο. Μετά τον θάνατο του Περικλή (429), η Α. έζησε με τον προβατοπώλη Λυσικλή, τον οποίο βοήθησε να γίνει πολιτευτής και ρήτορας, και πέθανε άδοξα στην Αθήνα.

Ενδεικτικό στοιχείο της προσωπικότητας της Α. είναι το ότι o Αισχίνης είχε γράψει διάλογο με τίτλο Α., που δεν σώθηκε όμως, αλλά θα πρέπει να άντλησε κάποια στοιχεία από αυτόν o Πλούταρχος στο δοκίμιό του για τον βίο του Περικλή.

II

Όνομα διαφόρων ιστορικών προσώπων.

1. Παλλακίδα του Κύρου του νεότερου, ο οποίος την αγαπούσε ιδιαίτερα και την ονόμασε Μιλτώ Α., γιατί τη θεωρούσε ισάξια της ωραίας Μιλησίας (5ος αι. π.Χ.). Όταν ο Κύρος σκοτώθηκε πολεμώντας εναντίον του αδελφού του βασιλιά Αρταξέρξη Β’, την οδήγησαν αιχμάλωτη στον βασιλιά που την αγάπησε κι αυτός, σε σημείο ώστε να τον επηρεάζει σημαντικά. O Δαρείος, όταν ανακηρύχθηκε διάδοχος, ζήτησε από τον πατέρα του ως πρώτη δωρεά –που εκείνος κατά τα περσικά έθιμα δεν μπορούσε να αρνηθεί–την Α. Ο Αρταξέρξης την έδωσε, αλλά αμέσως την έκανε ιέρεια της Αναΐτιδας, ώστε να ζήσει αγνή την υπόλοιπη ζωή της.

2. Γιατρός των πρώτων μεταχριστιανικών χρόνων. Διασώθηκαν σημαντικά αποσπάσματα ενός έργου της για τη μαιευτική.

III

(Αστρον.). Αστεροειδής. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι ίσο προς 10,7, ενώ αν βρισκόταν σε απόσταση μιας αστρονομικής μονάδας από τον Ήλιο και τη Γη θα είχε φαινόμενο μέγεθος 7,6.